حمایت اجتماعی و تاب‌آوری

داشتن حمایت اجتماعی قوی می‌تواند با افزایش تاب‌آوری، توانایی شما جهت رویارویی با مشکلات را افزایش دهد.

تاب‌آوری چیست؟

تاب‌آوری در روان‌شناسی به معنای فرآیندی است که طی آن فرد به خوبی خود را با مصیبت‌ها تطابق می‌دهد.

تعدادی از فاکتور‌ها در تعیین اینکه چگونه مردم به خوبی با مشکلات سازگار می‌شوند، تاثیر دارند:

• راه‌هایی که آن‌ها جهان را می‌بینند و با آن رو به رو می‌شوند.
• میزان دسترسی و کیفیت منابع اجتماعی آن‌ها.
• روش‌های خاص آن‌ها هنگام مقابله با مشکلات.

حمایت اجتماعی چیست؟

حمایت اجتماعی به معنای حمایت مالی، فیزیکی و روانی است که به واسطه‌ی خانواده، دوستان، همسایه‌ها و اعضای جامعه هنگام نیاز برای هر فرد در جامعه تامین می‌شود.

حمایت اجتماعی دو بعد دارد:

۱.بعد ساختاری: شامل اندازه‌ی شبکه و فراوانی میانکنش‌های اجتماعی می‌باشد.
۲.بعد عملکردی: دارای اجزای عاطفی (نظیر عشق و همدردی) و اجزای ابزاری (نظیر هدایا یا کمک مالی) می‌باشد.

بیشتر تحقیقات نشان داده‌اند که کیفیت روابط یک فرد (بعد عملکردی) نسبت به تعداد روابط او (بعد ساختاری) در پیش‌بینی سلامت فرد بهتر عمل می‌کند؛ با این وجود هر دو بعد حائز اهمیت هستند. منبع مناسب حمایت اجتماعی به مرحله‌ی نمو که فرد دریافت‌کننده‌ی حمایت در آن قرار دارد بستگی دارد. برای مثال حمایت والدین در اوایل نوجوانی حمایت باارزشی به نظر می‌رسد.

در افراد مسن‌تر میزان میان کنش‌های اجتماعی و در بزرگسالان جوان‌تر حمایت ابزاری نظیر کمک مالی به عنوان حمایت درک می‌شوند. به علاوه به نظر می‌رسد نوع حمایت اجتماعی در ایجاد تاب‌آوری در برابر فشار‌ها اهمیت دارد.

در یک نمونه از کودکانی که مورد تجاوز جنسی قرار گرفته بودند، تامین ترکیبی از حمایت در راستای افزایش اعتمادبه‌نفس و حمایت با القای حس داشتن راهنما هنگام مشکلات، مانع رخداد ضربه‌ی روحی پس از سانحه در آن‌ها شد.

تاثیرات حمایت اجتماعی بر تاب‌آوری

مطالعات بسیاری نشان داده‌اند که حمایت اجتماعی جهت حفظ سلامت فیزیکی و روانی ضروری است. عوارض مخرب حمایت ضعیف و هم‌چنین اثرات حمایت مناسب بر بیماری‌های سلامت روان بررسی شده‌اند.

حمایت جمعی می‌تواند آسیب‌پذیری‌های محیطی و ژنتیکی را مدیریت کند، از افراد در برابر آسیب‌های روحی مربوط به بیماری‌های روانی حفاظت کند و قابلیت تاب‌آوری در برابر فشار‌ها را در افراد شکل بدهد.

حمایت اجتماعی و تاب‌آوری اجتماعی

تاب‌آوری اجتماعی به معنای توانایی یا ظرفیت واحد‌ها، نهاد‌ها و سیستم‌های اجتماعی نظیر خانواده جهت رویارویی، مقاومت و بازیابی در هنگام وقوع فجایع می‌باشد.

به کارگیری سه ویژگی رویارویی، سازگاری و ایجاد تغییر در کنار سایر ویژگی‌های سیستم‌های اجتماعی می‌تواند به پایداری یک سیستم در برابر حوادث و فشار‌ها کمک کند.

سازمان‌های اجتماعی برای افراد فرصت‌های بسیار جهت حمایت از یکدیگر، فضای اجتماعی بزرگ‌تر و مشارکت اجتماعی بیشتر تامین می‌کنند که همگی منجر به ایجاد حمایت اجتماعی برای افراد می‌شوند.

سطوح بالای حمایت خود می‌تواند منجر به افزایش تاب‌آوری اجتماعی گردد. ارتباط مثبتی میان احساس پیوند اجتماعی با دیگران و رضایت بیشتر نسبت به زندگی وجود دارد در حالی که حمایت جمعی در ارتباط منفی با احساس تنهایی، استرس و افسردگی قرار دارد.

سخن آخر

دسترسی به تمامی اشکال حمایت اجتماعی به تاب‌آوری و مواجهه با چالش‌ها کمک می‌کند. تحقیقات نشان می‌دهند که برقراری روابط مثبت و تجربه‌ی حضور در یک فضا‌ی حمایت‌گر نقش مهمی در رویارویی با مشکلات دارند.

نویسنده: دکتر جواد طلسچی یکتا
مدیر و موسس خانه تاب آوری ایرانیان

منابع:

Ozbay F, Johnson DC, Dimoulas E, Morgan CA, Charney D, Southwick S. Social support and resilience to stress: from neurobiology to clinical practice. Psychiatry (Edgmont). 2007 May;4(5):35-40. PMID: 20806028; PMCID: PMC2921311
https://www.apa.org/topics/resilience
Saja, A.M.A., Teo, M., Goonetilleke, A. et al. A Critical Review of Social Resilience Properties and Pathways in Disaster Management. Int J Disaster Risk Sci 12, 790–۸۰۴ (۲۰۲۱). https://doi.org/10.1007/s13753-021-00378-y

رسانه تاب آوری ایران